بنتونیت مادهای است معدنی از دسته رس‌ها یا شبه رس‌ها و از کانیهای متورم شونده تشکیل شده است، که عموماً حاوی مونتموریلونیت[۱۵۷] و به مقدار کم بیدلیت[۱۵۸] هستند . به همین دلیل، منظور از بنتونیت، رسی است که ٩٠ درصد کانی مونتموریلونیت داشته باشد. نام مونتموریلونیت نیز از نام محلی در جنوب فرانسه به نام مونتموریلون گرفته شده که دارای منابع بسیار زیادی بنتونیت است (کریم پور، ١٣٧٨). مونتموریلونیت دارای ساختار و حفرات در ابعاد نانو میباشد و در واقع یک نانو ساختار و نانو حفره میباشد که کلیه خواص بنتونیت را تحت‌تاثیر قرار میدهد.
۲-۱۳-۱ ساختمان بنتونیت
بنتونیت یک فیلوسیلیکات آلومینیوم دار با فرمول زیر میباشد:
( Na,Ca)0.33 (Al,Mg)2Si ۴O10 (OH)2. nH2o
که اساسا از مونتموریلونیت یا کانیهای گروه اسمکتیت تشکیل شده است. کانیهای گروه اسمکتیت شامل سری‌های دی اکتاهدرال[۱۵۹] و تری اکتاهدرال[۱۶۰] است. کانیهای سری دی اکتاهدرال عبارت‌اند از : مونتموریلونیت، بیدلیت، نانترونیت[۱۶۱]. انواع تری اکتاهدرال شامل کانیهای هکتوریت[۱۶۲] و ساپونیت[۱۶۳] است.
از خواص مهم کانیهای خانواده اسمکتیت، جانشینی یونی، خاصیت شکل پذیری، انبساط و انقباض یونی آن ها را میتوان نام برد. بر اثر هوازدگی در آب و هوای خشک اسمکتیت تشکیل میشود. در محیط‌های رسوبی رودخانهای و دریاچهای غالباً کائولینیت[۱۶۴] پایدار است، در صورتیکه در محیط‌های دریایی کائولینیت و اسمکتیت گاهی به ایلیت تبدیل میشوند. اسمکتیت از تریاس تا عهد حاضر یافت میشود و با افزایش عمق ابتدا به رس‌های بین لایهای و سپس می‌تواند به ایلیت تبدیل شود (کریم پور، ١٣٧٨).
۲-۱۳-۲ انواع بنتونیت (مونتموریلونیت)
بنتونیت عموما به دو نوع تقسیم میشود:
١) سدیم مونتموریلونیت یا بنتونیت‌های متورم شونده[۱۶۵] (که نوع دارای بار الکتریکی پایین یا وایومینگ نیز خوانده میشود).
Na0.3Al1.7Mg0.3Si4O10 (OH)2
٢) کلسیم مونتموریلونیت یا بنتونیت‌های غیر متورم[۱۶۶] (که نوع دارای بار الکتریکی بالا یا چیتو[۱۶۷] نیز خوانده میشود).
Ca0.3Al1.6Mg0.3Si4O10 (OH)2
بنتونیت‌های متورم یا بنتونیت‌های سدیم دار میتوانند چندین برابر حجم معمولی خود آب جذب کنند و منبسط شوند، به‌طوری که حالت ژله ای، پلاستیکی و چسبندگی به خود بگیرند. این نوع بنتونیت در صنعت، معمولا در سیالات حفاری و دوغاب (گل آب) دیواره‌ها استفاده میشود. میزان جذب یونی، شکل پذیری، انبساط و انقباض در کانی بنتونیت سدیم دار از نوع کلسیم دار آن بیشتر است. ابعاد شبکه بنتونیت سدیم دار و کلسیم دار، از ۶/٩ آنگستروم در حالت معمولی به ٢٠ آنگستروم در صورتی که رطوبت محیط صد درصد باشد، افزایش خواهد یافت. از طرفی هرچه بنتونیت دارای درصد بالاتری مونتموریلونیت باشد از خاصیت تورمی بیشتری برخوردار است. دلیلی که سدیم مونتموریلونیت به این نام خوانده میشود این است که سدیم را به عنوان فراوان‌ترین کاتیون قابل تبادل در خود دارد و ایجاد خاک رس تورمی میکند. سدیم مونتموریلونیت دارای ظرفیت تبادل کاتیونی بالایی بوده و از کریستال‌های نازک و انعطافپذیری برخوردار است. این خصوصیات سبب پخش و پراکنش سریع در آب، گرانروی آبی بالا و توانایی استثنایی تشکیل لایه‌های نازک میشود. سدیم مونتموریلونیت در هنگام تماس با رطوبت به چندین برابر حجم توده خشک اولیه، افزایش حجم پیدا میکند. با این وجود، از میان اَشکال مختلف مونتموریلونیت کم‌ترین فراوانی را دارد.کلسیم مونتموریلونیت که کلسیم را به‌عنوان عمده‌ترین کاتیون تبادلی در خود دارد، از ویژگیهای جذبی مشابه با سدیم مونتموریلونیت برخوردار است. با وجود این، اگر یون سدیم در دسترس باشد کاتیون کلسیم می‌تواند جای خود را به سدیم بدهد (کریم پور، ١٣٧٨).
۲-۱۳-۳ انواع مصارف بنتونیت‌ها در دامپروری
خصوصیات ویژه بنتونیت از قبیل آبگیری، تورم و افزایش حجم با جذب آب، ویسکوزیته، ظرفیت بالای تبادل یونی و باند شدن با کاتیون‌های مختلف، آن را به ماده با ارزشی برای محدوده وسیعی از کاربردها در صنعت و سیستم‌های پرورشی و مزرعهای تبدیل کرده است (میازو[۱۶۸]، ٢٠٠۵).
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۲-۱۳-۴ جذب و کاهش آمونیاک
در مزارع بزرگ پرورش دام و طیور حجم زیادی مدفوع و فضولات تولید میشود که موجب انتشار عوامل بیماری‌زا، آلودگی هوا و ایجاد بوی نامطبوع میشود. یکی از این گازهای مضر که موجب آلودگی محیط میشود، آمونیاک است. این گاز توسط باکتریها و فعالیت آنزیم‌ها در مدفوع حیوانات و طیور تولید میشود و سپس وارد محیط اطراف حیوان شده و موجب مسمومیت حیوانات میشود (امون، ١٩٩٧). بنتونیت سبب جذب نیتروژن آمونیاکی و حذف اثرات مضر آن میشود. به همین دلیل در تصفیه فاضلاب گاوداری از آن استفاده میشود. به گونهای که استفاده از ٢۵/۶ درصد بنتونیت در فاضلاب، سبب جذب ۵٠ درصد نیتروژن آمونیاکی و فسفر محلول شد (لف کورت، ٢٠٠١). گراتا و همکاران (٢٠٠٨)، گزارش کردند که استفاده از بنتونیت در مدفوع و کود جوجه‌ها، باعث کاهش میزان قارچها میشود. بنتونیت با کاهش غلظت آمونیاک آب موجب افزایش ظرفیت اکسیژنی آب در استخرهای پرورش آبزیان میشود. از طرفی نتایج آزمایش‌ها نشان میدهد که استفاده از مکمل بنتونیت در جیره غذایی ماهی قزلآلای رنگین کمان موجب شد تا وزن بدن، بازدهی مصرف خوراک، سرعت رشد و ذخیره پروتئین بدن بهبود پیدا کند (جاناتان، ٢٠٠٨).
۲-۱۳-۵ جذب نیتروژن آمونیاکی
به منظور کاهش سمیت میزان بالای نیتروژن آمونیاکی در مایع شکمبه، استفاده از زئولیت و بنتونیت توصیه شده است. بنتونیت توانایی جذب نیتروژن آمونیاکی از مایع شکمبه و آزادسازی آن در مراحل بعدی را داد. ظرفیت جذب بنتونیت حدود ۶ تا ۱۲ میلیگرم نیتروژن آمونیاکی به ازاء هر گرم بنتونیت میباشد. این عمل جذب و رهاسازی به دلیل تبادل یونی انجام میشود. بهواسطه این امر منبع نیتروژنی مداومی برای میکروبهای شکمبه فراهم میشود. از این رو استفاده از آن خصوصأ در جیرههای حاوی مقادیر بالای اوره و پروتئین (قابل تجزیه) بسیار مؤثر است. حضور یونهای دیگر، pH محلول و نوع بنتونیت مصرفی از جمله عوامل مؤثر بر خاصیت جذبی بنتونیت هستند (اسپوسیتو و همکاران، ۲۰۰۷).
طی چند مرحله آزمایش اثر اضافه کردن بنتونیت بر غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه (در شرایط آزمایشگاهی) توسط بریتون[۱۶۹] (۱۹۷۸) مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله اول اثر افزودن بنتونیت به کازئین، کنجاله سویا، یا اوره بررسی شد. ترکیب بنتونیت با کازئین، کنجاله سویا و اوره پس از ۴ ساعت انکوباسیون منجر به کاهش در غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه شد (به ترتیب ۳۵، ۵/۳۵ و ۶۲ درصد) و پس از ۲۴ ساعت تفاوت در غلظت نیتروژن آمونیاکی محیط حاوی کازئین و کنجاله سویا حفظ شد، درصورتیکه در خصوص اوره، غلظت نیتروژن آمونیاکی پس از ۲۴ ساعت تفاوتی با گروه شاهد نداشت. در مرحله دوم بنتونیت سدیم به دو روش مرطوب و غیر مرطوب به کنجاله سویا افزوده شد. بر اساس نتایج بدست آمده افزودن بنتونیت به مواد ذکر شده بهصورت مرطوب و سپس خنک کردن مخلوط حاصل در ۶۵ درجه سانتیگراد، تأثیر بیشتری بر کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی محیط نسبت به روش غیر مرطوب داشت و در جیره گوسفندان پرواری ۲ و ۴ ساعت پس از خوراک دادن غلظت نیتروژن آمونیاکی بهطور معنیداری کاهش یافت.
ونگلوسکی و همکاران[۱۷۰] (۱۹۹۸) نیز گزارش نمودند که جذب آمونیاک توسط زئولیت زودتر و در ساعات اولیه قرار گرفتن در محیط انجام میشود درصورتیکه در بنتونیت با تأخیر و در ساعات بعدی صورت میگیرد.
۲-۱۳-۶ تأثیر بنتونیت بر پارامترهای تخمیر و جمعیت میکروبی شکمبه
برخی از آزمایشات حاکی از تأثیر بنتونیت بر بهینه سازی محیط تخمیر و نهایتاً محصولات تخمیر شکمبه است. درحالیکه بعضی پژوهشهای دیگر بیانگر تأثیر غیر مستقیم بنتونیت بهواسطه تغییر در جمعیت میکروبی یا فعالیت آنزیمهای موجود در محیط است (اسلامووا و همکاران[۱۷۱]، ۲۰۱۱).
گوشل و همکاران[۱۷۲] (۱۹۹۸) با اضافه کردن ۲، ۳، ۴ و ۶ درصد بنتونیت به ماده خشک جیره تأثیر بنتونیت بر پارامترهای تخمیر را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج گزارش شده از این پژوهش حاکی از آن است که اضافه کردن بنتونیت در مجموع تأثیری بر قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی در شرایط آزمایشگاهی نداشت ولی با افزایش میزان بنتونیت، غلظت نیتروژن آمونیاکی در شرایط آزمایشگاهی کاهش یافت. در ادامه این پژوهش مقادیر ۲ و ۴ درصد بنتونیت به جیره گوسالههای نر، غلظت نیتروژن آمونیاکی در شکمبه کاهش، ولی تأثیری بر ترکیبات نیتروژن دار غیر پروتئینی خون نداشت.
نتایج آزمایش سونس[۱۷۳] و همکاران (۱۹۸۸) با بهره گرفتن از ۲ درصد بنتونیت در جیره گوسفندان پرواری نشان داد که افزودن بنتونیت به طور معنیداری سبب افزایش pH شکمبه شد، ولی تأثیری بر غلظت لاکتات و نسبت استات به پروپیونات در شکمبه و خون نداشت. آیتچیسون و همکاران[۱۷۴] (۱۹۸۶) گزارش کردند که افزودن بنتونیت سبب افزایش pH محیط انکوباسیون شد ولی اثر معنیداری بر غلظت کل اسیدهای چرب فرار نداشت و فقط نسبت مولی استات به پروپیونات کاهش یافت.
براساس گزارشات موهینی[۱۷۵] و همکاران (۲۰۰۱)، افزودن ۶ درصد بنتونیت سدیم به طور معنیداری قابلیت هضم پروتئین خام را افزایش داد در حالیکه قابلیت هضم الیاف خام کاهش یافت. همچنین غلظت کل اسیدهای چرب فرار افزایش و غلظت استات به طور معنیداری کاهش یافت. گالین و چابوت[۱۷۶] (۱۹۸۱) در مطالعه اثر افزودن ۴ درصد بنتونیت، کلینوپتیلولیت، غبار کارخانجات سیمان و نوعی بافر تجاری بر فراسنجههای تخمیر، گزارش نمودند که سه ساعت پس از مصرف خوراک، pH شکمبه گوسالههایی که بافر تجاری را مصرف کرده بودند، ۶۸/۶، ۶/۶، ۶/۶، ۵۶/۶ و ۴۴/۶ به ترتیب برای شاهد، بنتونیت، غبار سیمان وکلینوپتیلولیت بود.
جیکس[۱۷۷] و همکاران (۱۹۸۶) اثرات افزودن ۲ درصد بنتونیت سدیم بر قابلیت هضم و فراسنجههای تخمیر در گوسالههای نر را بررسی کردند. براساس نتایج این آزمایش بنتونیت سدیم، قابلیت هضم دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همیسلولز را کاهش داد. بنتونیت غلظت مولی ایزوبوتیرات را در شکمبه کاهش داد ولی بر نسبت سایر اسیدهای چرب فرار اثری نداشت. ایوان و همکاران (۲۰۰۱) اثر افزودن ۲ درصد بنتونیت و ۲ درصد بنتونیت به همراه ۲/۲ درصد کازئین به جیره های حاوی کنجاله خرمای روغنی را در گوسفند مورد بررسی قرار دادند. بر اساس نتایج این آزمایش افزودن بنتونیت اثر زیادی بر pH شکمبه نداشت، و سبب افزایش قابلیت هضم ماده آلی و دیواره سلولی شد. هر چند این کار غلظت نیتروژن در مایع شکمبه را افزایش داد، ولی قابلیت هضم نیتروژن را در کل دستگاه گوارش به طور غیر معنیداری کاهش داد.
ها[۱۷۸] و همکاران (۱۹۷۹) دریافتند که افزودن ۲ درصد بنتونیت به جیره حاوی مقادیر بالای کنسانتره اثر معنیداری بر فراسنجههای تخمیری در برههای پرواری نداشت ولی pH مدفوع و ذخیره منیزیم در بدن افزایش یافت.
مورن[۱۷۹] (۲۰۰۵) بیان کرده است که استفاده از سدیم بنتونیت به میزان ۴ درصد ماده خشک جیره هضم دانه ها را در شکمبه متعادل میکند و از مصرف بیش از حد دانه توسط گاو جلوگیری میکند. آقا شاهی (۱۳۸۴) گزارش کرد که استفاده از ۲ درصد بنتونیت فراوری شده و نشده و کلینوپتیلولیت تأثیری بر غلظت نیتروژن آمونیاکی در شرایط درون شیشهای نداشت ولی استفاده از ۴ درصد از این مواد معدنی به طور مؤثری غلظت نیتروژن آمونیاکی را خصوصاً در ساعات اولیه پس از انکوباسیون کاهش داد. دانشمسگران (۱۳۸۴) گزارش کرد که استفاده از ۳۵۰ گرم بنتونیت سدیم در روز به ازای هر راس گاو هلشتاین اثر غیر معنیداری بر میزان تولید شیر گاوهای شیری پر تولید دارد. افزودن بنتونیت سدیم به جیرههای کم علوفه به طور مختصری تولید و چربی شیر را افزایش میدهد.
۲-۱۴ بنتونیت و میکروارگانیسمهای شکمبه
پروتوزوآهای شکمبه گروه بسیار تخصص یافته‌ای از میکروارگانیسم‌ها هستند که تنها در شکمبه و یا زیستگاه‌های نسبتاً مشابه میتوانند زیست کنند. این میکروارگانیسم‌ها در برابر شرایط حاکم بر شکمبه و خصوصیات جیره بسیار حساسند (دهوریتی[۱۸۰]، ۲۰۰۳). نیمی از فعالیت متابولیکی شکمبه توسط باکتریها صورت میگیرد و نسبت جمعیتی آنها در شکمبه نیز تقریبا در همین حدود میباشد. باکتریهای شکمبه براساس نوع سوبسترای مورد استفاده به گروههای باکتریهای هضم کننده سلولز، همی سلولز، پکتین، نشاسته، اوره، قندها، پروتئین، لیپید، مصرف گننده اسید و یا تولید کننده آمونیاک و متان تقسیم میشوند. قارچها نیز در حدود ۸ درصد از جمعیت موجود در شکمبه را تشکیل میدهند. تآثیر قارچها نیز بر تخمیرات شکمبهای دقیق مشخص نیست اما استفاده از مواد فیبری در جیره موجب افزایش جمعیت قارچها در شکمبه خواهد شد (هابسون و استیوارت[۱۸۱]، ۱۹۹۷).
اطلاعات محدودی در مورد اثر بنتونیت روی باکتریها و قارچها وجود دارد اما اثر بنتونیت در چندین مطالعه گزارش شده است. محققان گزارش کردند که بنتونیت سبب تغییر فعالیتهای متابولیکی میکرواورگانیسمهای شکمبه و عرضه بهتر غذا و پروتئین باکتریایی با حذف و یا کاهش جمعیت پروتوزوآها میباشد ( آتچیسون و همکاران، ۱۹۸۶). به طوری که آزمایش میکروسکوپی از مایع شکمبه با افزودن بنتونیت به آن نشان داد که برخی از بنتونیت توسط پروتوزوآها به جای نشاسته بلعیده شده، اما اثرات کشنده بنتونیت در سطح سلول باعث تداخل در حرکت مژکها و قدرت تحرک و در نتیجه جلوگیری از جابجایی آنها به خصوص هولوتریشها میباشد (والاس و نیوبولد[۱۸۲]، ۱۹۹۱).
در گزارش گالیندو[۱۸۳] و همکاران (۱۹۹۰) استفاده از زئولیت اثری افزایشی روی جمعیت باکتریهای سلولتیک شکمبه داشت. جمعیت این باکتریها تحت تاثیرpH شکمبه قرار دارد. میتوان پیشنهاد نمود که رشد مطلوب میکرواورگانیسمهای سلولتیک در pH حدود ۷/۶ صورت میگیرد و تغییرات زیاد pH بالاتر یا پایینتر از حد مانع رشد آنها میشود.
۲-۱۵ دیگر ویژگیهای جذبی
پرندگان و دیگر حیوانات در طبیعت، گاهی ممکن است دانه ها و یا میوه های سمی مصرف کنند، لذا برای پیشگیری از اثرات سم بر بدنشان تمایل به خوردن کانیهای رسی از خود نشان میدهند. همچنین این ترکیبات علاوه بر سم زدایی، در پاک کردن روده از باکتریهای مضر هم نقش مهمی دارند. تاثیرات سودمند بنتونیت جیره بر سلامتی انسان‌ها و حیوانات اهلی، توسط بسیاری از محققان به اثبات رسیده است. بنتونیت به‌عنوان یک افزودنی خوراکی، می‌تواند آلاینده‌های مختلفی از قبیل: کاسیوم رادیواکتیو (راچوبیک، ٢٠٠١)، استرونتیوم رادیواکتیو (راچوبیک، ٢٠٠۱)، آفلاتوکسین‌ها (شل، ١٩٩٣) و کادمیوم (گروسیسکی، ٢٠٠٠) را جذب کند و مقادیر کمتری را برای دستگاه گوارش در دسترس بگذارد. در مواردی دیگر، بنتونیت جاذب مطلوب فلزات سنگین و باکتریها (کاتسوماتا، ٢٠٠٣) و عوامل سمی و ضد تغذیه ای (فیلپس، ٢٠٠٢) بودهاند. خنثی سازی، دفن و مدیریت زبالههای حاصل از استفاده مواد رادیواکتیو در نیروگاههای هستهای، پزشکی، صنایع و مراکز تحقیقاتی یکی از معضلات اساسی زیست محیطی است. براساس مقرارت آژانس بین المللی انرژی اتمی، این مواد پس از عملآوری و به حد استاندارد رساندن در محل مناسب و در پوشش لایهای از خاک رس و ترجیحاً بنتونیت دفن میشوند. با افزایش زمان تماس، میزان جذب سزیم و استرانسیم افزایش مییابد و در مدت ۶۰ دقیقه به حداکثر جذب ۹۸ درصدی میرسد. علاوه بر این تغییر pH تاثیر چندانی در میزان جذب سزیم و استرانسیم ندارد و فقط در ۸ = pH، میزان جذب سزیم و در pH بالاتر از ۱۰، میزان جذب استرانسیم اندکی افزایش مییابد. در مطالعه الدواری[۱۸۴] و همکاران (۲۰۱۲) جذب نیکل و کبالت توسط مخلوط بنتونیت و زئولیت مورد بررسی قرار گرفته است که ظرفیت جذب برای نسبت مساوی از این دو مخلوط گزارش شده است. در مطالعه واچجودین[۱۸۵] و همکاران (۱۹۹۰) جذب کروم (III)، نیکل (II)، کروم (II)، مس (II) و سرب (II) بر روی کائولینیت خام و نوع فعال شده آن، همچنین کلسیم و بنتونیت سدیم برای حذف فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد بنتونیت کلسیم برای تمامی کاتیونها ظرفیت جذب بالاتری نسبت به بنتونیت سدیم و کائولن خام دارد. در مطالعهی آیوسا و سانچز[۱۸۶] (۲۰۰۳)، جذب نیکل توسط بنتونیت سدیم و بنتونیت کلسیم بررسی شده است که ظرفیت جذب بیشتر برای بنتونیت سدیم گزارش شده است. در کل مطالعات نشان داده‌اند که بنتونیت قادر به جذب عناصر سنگین میباشد اما اثرات آن در شرایط افزایش غلظت این عناصر در شکمبه نیاز به مطالعات گسترده‌تری دارد. در مطالعهی گوپتا و ساسمیتا (۲۰۰۸) امکان استفاده از دو مواد معدنی مهم و رایج خاک رس، کائولینیت و مونتموریلونیت، به عنوان جاذب برای حذف فلزات سنگین سمی مورد بررسی قرار گرفته است. مونتموریلونیت و فرم های اصلاح شده آن دارای ظرفیت بسیار بالاتر برای جذب فلزات سنگین، نسبت به کائولینیت و همچنین کائولینیت اصلاح شده است.
یکی از اصول مهم جهت کنترل بیماریها، بهداشت و کنترل آلودگیهای خوراک دام و طیور میباشد. زیرا خوراک بیشترین اقلام ورودی به مزارع پرورش دام و طیور را تشکیل داده و میتوانند به صورت مستقیم در حیوان ایجاد بیماری نمایند و یا باعث ایجاد زمینه مناسب برای بروز بیماریهای دیگر در حیوان گردند. همچنین می‌تواند با ایجاد آلودگی در چرخه تولید غذای انسان، باعث ایجاد بیماری در انسان گردند. بهطور خلاصه جهت تولید غذای سالم برای انسان، باید عوامل بیماری‌زا را از ابتدای چرخه تولید غذا، یعنی از خوراک دام و طیور، کنترل کرد. آفلاتوکسیکوز حاد در گاو کاملاً شناخته شده است و علائم درمانگاهی از جمله کاهش اشتها، کاهش شدید تولیدشیر، کاهش وزن و آسیبهای کبدی را بروز میدهد. همچنین آفلاتوکسیکوز مزمن در گاوهای شیری و گوشتی باعث کاهش بهرهوری جیره، تضعیف ایمنی و کاهش توان تولید مثل میگردد که اثرات اقتصادی زیانباری را به همراه دارد. لازم به ذکر است که آفلاتوکسین مصرفی در گاوهای شیری از طریق شیر حیوانات دفع میشود (گارسیا[۱۸۷]، ۲۰۱۰).
استفاده از خاک رس یکی از عملیترین و به طور معمول مورد استفاده در خوراک دامها بوده و روشی برای کاهش جذب مایکوتوکسینها در حیواناتی است که به دلیلی دارای مصرف آفلاتوکسین میباشند (دیاز و اسمیت[۱۸۸]، ۲۰۰۵). مکانیسم اساسی تاثیر این ترکیبات، برقراری پیوند برگشت ناپذیر با آفلاتوکسین موجود در خوراک است. بنابراین آنها جذب آفلاتوکسین را از لوله گوارشی کاهش میدهند. بنتونیت به عنوان یک ماده چسباننده در تولید پلت و نیز به عنوان یک ماده جاذب سموم قارچی مطرح میباشد. با توجه به عدم وجود آثار سوء ناشی از مصرف بنتونیت و نیز قابلیت آن در کاهش شدت مایکوتوکسیکوزیس به خصوص آفلاتوکسیکوزیس و عدم تاثیر بر بازده مواد ضروری خوراک در دزهای توصیه شده، استفاده از آن مناسب و مقرون به صرفه خواهد بود. استفاده از بنتونیت در گاوهای شیری زمانی که جیره حاوی مقادیر بالای دانه ها، احتمال حضور کپکها در جیره، تست چربی شیر پایین، حالت بازی مدفوع و دام دچار گندخواری شده است بسیار توصیه میشود. در پایان میتوان ذکر کرد که ساختمان شیمیایی ماده جاذب و مایکوتوکسین، نوع جاندار، ویژگیهای دستگاه گوارش به خصوص pH بر میزان قابلیت جذب ماده جاذب تاثیر میگذارد (کیانوش، ۱۳۹۱).
فصل سوم
مواد و روشها
فصل سوم
مواد و روشها
۳-۱ محل و زمان انجام آزمایش
کلیه آزمایشات در ایستگاه آموزشی تحقیقاتی و آزمایشگاه تغذیه تحصیلات تکمیلی و آزمایشگاه کشت پیوسته گروه علوم دامی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان واقع در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی اهواز انجام گرفت. این مکان دارای طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۲ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه میباشد. حداقل دمای سالیانه این محل ۳+ درجه سانتیگراد و حداکثر ۵۱ درجه سانتیگراد و ارتفاع آن از سطح دریا ۳۰ متر میباشد. مراحل انجام این آزمایش از آذر ۱۳۹۲ به مدت ۷ ماه به طول انجامید و سپس داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
۳-۲ تهیه کادمیوم، روی و بنتونیت سدیم
سولفات کادمیوم (cdso4) و سولفات روی (ZnSo4) مورد آزمایش از شرکت مرک آلمان تهیه گردید و بنتونیت مورد استفاده در این آزمایش، بنتونیت سدیم بود.
۳-۳ جیره مورد آزمایش
برای تعیین اثر محافظتی عنصر روی و بنتونیت سدیم بر سمیت کادمیوم در شکمبه، در آزمایش تولید گاز از یک جیره (به عنوان سوبسترا) با سطح مواد متراکم ۵۰ درصد و مواد علوفهای با نسبت ۵۰ درصد استفاده شد. همین سطوح برای انجام آزمایش کشت پیوسته دو جریانه مورد استفاده قرار گرفت. جیرههای مورد آزمایش بر اساس احتیاجات غذایی گاو (NRC ،۲۰۰۱) تنظیم گردید. اجزای مواد خوراکی جیرهها و ترکیب شیمیایی آن در جدول ۱-۳ آورده شده است.
جدول ۳-۱ جیره مورد استفاده در آزمون گاز و آزمایش کشت پیوسته
